Ενα ιστολόγιο εξερεύνησης στο χώρο της εναλλακτικής θεραπευτικής


Πέμπτη 27 Αυγούστου 2020

Ανθη για την Υγεία

Prunella vulgaris, Self-heal

Η ανθοθεραπεία έτσι όπως την αντιλαμβανόμαστε και τη διδασκόμαστε σήμερα, λέμε ότι λειτουργεί στο ψυχοσυναισθηματικό και στο ψυχονοητικό επίπεδο: με πολύ λίγα λόγια, εξισορροπεί τα δύσκολα συναισθήματα που μας ταλανίζουν είτε στην καθημερινότητα είτε σε εξαιρετικές περιστάσεις. Δίνουμε ανθοϊάματα στα παιδιά μας όταν ζηλεύουν το μικρότερο αδελφάκι, για την πρώτη μέρα στο σχολείο, για την επίσκεψη στον οδοντίατρο, παίρνουμε ανθοϊάματα για τη φοβία μας με τις κατσαρίδες ή τους κεραυνούς, ή τη δυσκολία να αποδεχτούμε τη γυναίκα του γιού μας.

Πριν από έναν σχεδόν αιώνα ο Δρ. Μπαχ, που ανακάλυψε και ανέπτυξε τα πρώτα ανθοϊάματα, θεωρούσε αυτονόητο πως η (σωματική μας) υγεία εξαρτάται πρωτίστως από την ψυχονοητική μας στάση απέναντι στη ζωή, και χρησιμοποίησε τα ανθοϊάματα για να θεραπεύσει σωματικές ασθένειες. Από το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα ουσιαστικά αναγνωρίστηκε η σημασία της ψυχικής υγείας και το πόσο επηρεάζει τη σωματική μας υγεία, και διαρκώς έρχονται στο φώς νέες έρευνες για το πώς επηρεάζει ο ψυχισμός (χαρά, φόβος, στρες, γκρίνια, γαλήνη) τα συστήματα του οργανισμού μας. Με την έννοια αυτή, όλα τα ανθοϊάματα, καθώς βοηθούν τον ψυχισμό μας να ηρεμήσει και να ισορροπήσει βοηθούν δευτερευόντως και στην ενίσχυση της φυσικής μας υγείας. Στο άρθρο αυτό θα ήθελα να εστιάσω σε συγκεκριμένα ανθοϊάματα τα οποία δύναται να βοηθήσουν την φυσική μας υγεία και την άμυνα του οργανισμού μας πιο άμεσα, σε σχέση με τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε ως ανθρωπότητα σήμερα.

Μία μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζουμε, είναι ο καταιγισμός που δεχόμαστε από δυσάρεστες έως και σοκαριστικές ειδήσεις. Εχει αρχίσει να γίνεται πολύ δύσκολο να διατηρήσει ένας άνθρωπος την εσωτερική του γαλήνη, την αποφασιστικότητα, την αισιοδοξία, όταν υπάρχει πλημμυρίδα γεγονότων που απειλούν την υγεία μας, τη ζωή μας, και την εσωτερική μας σταθερότητα.

Junglans regia, Walnut

Εδώ θεωρώ ότι μας βοηθούν τα ανθοϊάματα που προστατεύουν το ηλεκτρομαγνητικό μας πεδίο (την «αύρα», ή ψυχονοητικό μας σώμα/πεδίο) από αλλότριες δονήσεις ή επιρροές. Στα ανθοϊάματα του Μπαχ εδώ έχουμε το Walnut, το ίαμα της καρυδιάς – το οποίο ενδείκνυται για μεταβατικές καταστάσεις και αλλαγές στη ζωή μας, και μας επιτρέπει να μένουμε εστιασμένοι σε αυτό που επιδιώκουμε, ανεπηρέαστοι από τις σκέψεις των γύρω. Παράλληλα με αυτό, στα ανθοϊάματα της Καλιφόρνιας (Flower Essence Society), υπάρχουν οι αχιλλείες: Yarrow, Pink Yarrow, Golden Yarrow. Η λευκή αχιλλεία (Yarrow) ενισχύει ολόκληρο το ηλεκτρομαγνητικό μας πεδίο, και μας προστατεύει σαν ασπίδα από κάθε μορφής ενεργειακές προσβολές. Η ροζ αχιλλεία (Pink Yarrow) προστατεύει το πεδίο των συναισθημάτων μας, και βοηθά τους ανθρώπους που είναι αρκετά ευαίσθητοι και ενσυναισθητικοί να έχουν επίγνωση για το ποια συναισθήματα είναι δικά τους και ποια προέρχονται από το περιβάλλον τους, από τους ανθρώπους γύρω τους. Η κίτρινη αχιλλεία (Golden Yarrow) βοηθά τους ανθρώπους που δυσκολεύονται να «είναι ο εαυτός τους» όταν βρίσκονται ανάμεσα σε άλλους, ιδίως όταν οι άλλοι είναι δυνατές προσωπικότητες, ή προσωπικότητες κύρους, ή απλά όταν οι άλλοι είναι πολλοί (λέμε ότι βοηθάει στο τρακ των παραστατικών καλλιτεχνών, για παράδειγμα). Η προστασία που μας προσφέρουν οι τρείς αχιλλείες σε συνέργεια με το ίαμα της καρυδιάς, μας βοηθά να μένουμε περισσότερο στο κέντρο μας και να λειτουργούμε με τους λιγότερο δυνατούς κλυδωνισμούς.

Achillea millefolium, Yarrow


Ένα άλλο προληπτικό ίαμα για την εποχή μας, είναι το κόκκινο τριφύλλι (Red Clover), επίσης από τη συλλογή των Καλιφορνέζικων ιαμάτων. Το κόκκινο τριφύλλι μας προστατεύει από την ‘ψυχολογία της μάζας’, από τον έντονο μαζικό επηρεασμό που δεχόμαστε μέσω των ΜΜΕ (ή των ανθρώπων γύρω μας) σχετικά με οτιδήποτε. Είναι ένα πολύτιμο ίαμα για να διατηρήσουμε τη νηφαλιότητά μας και την ατομική μας βούληση και αντίληψη μέσα στους καταιγισμούς του φόβου και της υστερίας που συχνά-πυκνά δεχόμαστε από τα ΜΜΕ. Το ίαμα δεν μας καθιστά ανέμελους και αναίσθητους, κάθε άλλο! Απλά μας δίνει τη δυνατότητα να λειτουργούμε με διαύγεια και ηρεμία σε καιρούς διαποτισμένους από σύγχυση και ταραχή.

Είναι λογικό στους καιρούς που ζούμε να φοβόμαστε για την υγεία και την ευημερία των οικείων και αγαπημένων μας. Σε μία επιδημία, για παράδειγμα, ανησυχούμε για την υγεία των πιο ευάλωτων μελών της οικογένειάς μας, και η ανησυχία αυτή μπορεί να φτάσει να αρρωστήσει εμάς τους ίδιους (διαταράσσεται ο ύπνος μας, κατά πρώτο, και έπονται άλλα πολλά). Το ίαμα Red Chestnut, η κόκκινη ιπποκαστανιά του Μπαχ, δεν θα μας μεταμορφώσει σε τέρατα αναισθησίας – θα μας δώσει όμως την απαιτούμενη σοφία να νιώσουμε πότε όντως απειλείται η υγεία η ζωή ή η ευημερία των δικών μας, και αν και τι μπορούμε να κάνουμε για να βοηθήσουμε. Με άλλα λόγια, δίνει εσωτερική ηρεμία για τους συγκεκριμένους φόβους έτσι ώστε να μπορούμε να είμαστε πιο αποτελεσματικοί όταν και εφόσον θα κληθούμε να βοηθήσουμε.

Aesculus carnea, Red chestnut


Εάν όμως, για τον όποιο λόγο, οι ασπίδες της προστασίας μας δεν ήταν επαρκείς, και μας έχει κυριεύσει ο φόβος, η ταραχή, το άγχος ή η κατάθλιψη, υπάρχουν άλλα ιάματα να μας βοηθήσουν. Το Rescue Remedy, το «ίαμα της διάσωσης» του Μπαχ είναι ένα από αυτά. Είναι ίσως το πιο πολυχρησιμοποιημένο ίαμα στον κόσμο. Περιέχει πέντε ιάματα που επιδρούν στο ανθρώπινο σύστημα καταπραϋντικά και εξισορροπητικά όταν βρίσκεται σε κατάσταση μεγάλου τρόμου, άγχους, λιποθυμίας, ή σοκ. Είναι το ίαμα που συνιστούμε να βρίσκεται μέσα σε κάθε τσάντα και σε κάθε αυτοκίνητο, ως ίαμα πρώτων βοηθειών μέχρι να μεταφερθεί ο παθών σε κάποιον επαγγελματία υγείας εφόσον χρειαστεί. Όταν αισθανόμαστε να μας κυριεύει το άγχος και ο φόβος ή ακούμε μία είδηση που μας σοκάρει βαθειά, αυτό είναι το ίαμα που θα μας βοηθήσει.

Μαζί με το ίαμα της διάσωσης, η εποχή μας καλεί και για κάτι ίσως ισχυρότερο. Το ίαμα της εχινάκειας (Echinacea) από τη συλλογή των Καλιφορνέζικων ανθοϊαμάτων, και μάλιστα σε συνδυασμό με το Rescue Remedy, βοηθά όταν νιώθουμε «διαλυμένοι σε χίλια κομμάτια». Συχνά, όταν γινόμαστε μάρτυρες πολύ βίαιων γεγονότων (είτε είμαστε τα ίδια τα θύματα είτε όχι, είτε εκ του σύνεγγυς, είτε μέσω μίας πολύ δυνατής εικόνας) νιώθουμε να προσβάλλεται ο πυρήνας του εαυτού μας και να γινόμαστε κομμάτια. Το ηλεκτρομαγνητικό μας πεδίο αδυνατίζει (γίνεται «διάτρητο» λένε οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να το βλέπουν) και αφήνει χώρο να περάσουν φθοροποιές ενέργειες οι οποίες ενδέχεται να προκαλέσουν ασθένειες στο φυσικό μας σώμα. Το ίαμα αυτό «μαζεύει τα κομμάτια μας» και κλείνει τις ρωγμές μας, προστατεύοντας με τον τρόπο αυτό τη γενική μας υγεία. Δεν είναι τυχαίο ότι ως βότανο η εχινάκεια βοηθάει στην ενίσχυση του ανοσοποιητικού μας συστηματος.

Πολλά είναι τα ιάματα που μας βοηθούν όταν πέφτει η διάθεσή μας, όταν νιώθουμε θλιμμένοι ή απογοητευμένοι. Θα σταθώ σε ένα ίαμα που ενδείκνυται όταν νιώθουμε ότι πια κουραστήκαμε να προσπαθούμε και παραιτούμαστε: όταν χάνουμε το κέφι μας και τη χαρά της ζωής, και την αφήνουμε να κυλάει άχρωμη, άγευστη, ανέραστη, σε μία όλο και μεγαλύτερη ψυχική διάλυση, και τον εαυτό μας αφρόντιστο. Το ίαμα της αγριοτριανταφυλλιάς (Wild Rose) του Μπαχ, επαναφέρει την φυσική υγεία της ψυχής: τη χαρά της ζωής, το κέφι, την αγωνιστικότητα, και την τάξη μέσα στην επερχόμενη αταξία. Ο άνθρωπος σαν να ξυπνά από λήθαργο,ξαναβρίσκει μέσα του την ικανότητα να ενθουσιάζεται, και ξεκινά να φροντίζει πάλι τον εαυτό του.

Rosa canina, Wild rose


Το τελευταίο ίαμα για το οποίο θέλω να μιλήσω εδώ έχει να κάνει ακριβώς με τη φροντίδα του εαυτού. Λέγεται Self-heal (Ελληνικά βουτυρόχορτο ή προυνέλα) και είναι από τη σειρά των Καλιφορνέζικων ιαμάτων. Βοηθά τους ανθρώπους να βοηθήσουν τον εαυτό τους, να πάρουν την ευθύνη και τα ηνία της υγείας τους (και να μην την αφήνουν έρμαιο των όποιων ειδικών). Κάποιους τους βοηθά να ακούν καλύτερα το σώμα τους, έτσι ώστε να μπορούν να περιγράψουν τα συμπτώματά τους με μεγαλύτερη σαφήνεια στον γιατρό. Κάποιους τους βοηθά να επιλέξουν κατάλληλο γιατρό, φάρμακο, ή θεραπεία. Ενισχύει τη σχέση που έχουμε με το σώμα και την ψυχή μας, και μας υπενθυμίζει τη δύναμη και την ευθύνη που έχουμε για την καλή μας υγεία. Είναι μεγάλο βοήθημα για την προσωπικότητα την ίδια να ωριμάσει και να ενηλικιωθεί, να αποκτήσει εμπιστοσύνη στην δική της εσωτερική σοφία, και με την σοφία αυτή να πράξει τα δέοντα.

Υπάρχει πληθώρα ανθοϊαμάτων τα οποία μπορούν να βοηθήσουν να απαλυνθούν οι όποιες ψυχικές μας δυσκολίες – χρειάζεται γνώση, εμπειρία, και ευαισθησία από έναν Σύμβουλο Ανθοθεραπείας προκειμένου να λάβουμε το μεγαλύτερο δυνατό όφελος από αυτά. Εναλλακτικά, μπορούμε να συμβουλευτούμε ένα βιβλίο και να πειραματιστούμε όσο χρειάζεται. Τα ανθοϊάματα (ειδικά τα ανθοϊάματα του Μπαχ) είναι τόσο ασφαλή, που και λάθος επιλογή να κάνουμε, το χειρότερο που μπορεί να μας συμβεί είναι να μην συμβεί τίποτα! Ο ίδιος ο Μπαχ ενθάρρυνε τους ασθενείς του αλλά και όλους όσους ερχόταν σε επαφή να δοκιμάζουν οι ίδιοι, να παίρνουν ευθύνη για τη ζωή και την υγεία τους, και να έχουν χαρά.

Βιβλιογραφία:

·         Οι ιατρικές ανακαλύψεις του Δρ. Ε. Μπαχ, Νόρα Γουίκς, εκδ. Καστανιώτη 1988

·         Collected Writings of Edward Bach, edited by Julian Barnard, Flower Remedy Programme 2007

·         Ανθοθεραπεία με τα Ιάματα Μπαχ, Δρ. Μαρίνα Αγγελή, εκδ. Πύρινος Κόσμος 2008

·         Flower Essence Repertory, Patricia Kaminski and Richard Katz, Flower Essence Society, 2004

Τρίτη 18 Αυγούστου 2020

Εδώ, στο τέλος του κόσμου

 

"Τα Ηνωμένα Εθνη λένε ότι ένα εκατομμύριο είδη ενδέχεται να εξαφανιστούν μέσα στις επόμενες δεκαετίες. Πώς θα μας φανεί όλο αυτό καθώς θα εμφανίζεται στις ειδήσεις της οθόνης μας; Φανταστείτε ότι οι εξαφανίσεις των ειδών θα ανακοινώνονται μία μία καθώς συμβαίνουν – πόσες έκτακτες ειδήσεις ανά μέρα θα έχουμε;

Μπαίνουμε σε μία εποχή αφάνταστης απώλειας, συν το ενδεχόμενο τέλος της ανθρώπινης ζωής επάνω στη Γη. Αν ελπίζουμε να το αλλάξουμε αυτό, θα πρέπει να υπολογίσουμε σοβαρά το γεγονός πως ότι κάνουμε τώρα δεν έχει αποτέλεσμα εφόσον συνεχίζουμε να οδεύουμε προς το γκρεμό, και ότι κάτι δεν αφήνει τους περισσότερους ανθρώπους να ασχοληθούν με την έκτακτη αυτή ανάγκη παρά τις προειδοποιήσεις. Είναι πιθανό ότι ένα σημαντικό μέρος αυτού του ‘κάτι’ είναι φόβος, συνειδητός ή ασυνείδητος, για ένα επερχόμενο πένθος. Πώς θα αντέξουμε τη θλίψη; και η θλίψη, δεν θα μας δυσκολέψει στη δράση μας; Αλλά διερωτώμαι, μήπως δεν είναι η θλίψη που μας καθιστά αδύναμους αλλά όλα αυτά που κάνουμε για να την αποφύγουμε. Ίσως χρειάζεται να την ενσωματώσουμε, να την συμπεριλάβουμε. Η θλίψη δεν θα μας εμποδίσει από το να δράσουμε, θα αλλάξει όμως το πώς δρούμε με τρόπους που θα κάνουν μεγάλη διαφορά.

Το πένθος και η θλίψη έχουν δυνάμεις πολύ διαφορετικές από το θυμό, ακριβώς όπως το νερό και η φωτιά. Πολλές σύγχρονες κουλτούρες τείνουν να αξιολογούν υψηλότερα τα χαρακτηριστικά που κάποιοι θεωρούν ότι συνδέονται με αρσενικές ποιότητες από αυτά που θεωρούν ότι συνδέονται με θηλυκές ποιότητες, που σημαίνει ότι βάζουν ψηλότερα τις πύρινες από τις υδάτινες ποιότητες: την οργή πάνω από τη θλίψη, την διεκδικητικότητα πάνω από την δεκτικότητα. Το πένθος θεωρείται θηλυκό; Μας καθιστά θηλυκούς το να το νιώθουμε, και μήπως αυτό είναι που φοβίζει κάποιους; Ο θυμός τείνει να αισθάνεται για (δεν μου αρέσει αυτό που σου συμβαίνει και θέλω να το αλλάξω) ενώ η θλίψη τείνει να αισθάνεται με (να συναισθάνεται δηλαδή – ο πόνος σου είναι και δικός μου και νοιάζομαι για αυτό). Το αισθάνομαι για και το συναισθάνομαι συμπληρώνουν το ένα το άλλο. Εάν εκτιμούσαμε και τα δύο εξίσου θα μπορούσαμε να λειτουργήσουμε με τη φωτιά ή το νερό ανάλογα με την ανάγκη. Θα μπορούσαν να μετριάσουν το ένα το άλλο και να συνδυαστούν δυνατά με τρόπους που δεν έχουμε ακόμα φανταστεί. Ο καθένας μας θα μπορούσε να αντλήσει από περισσότερα πράγματα μέσα του για να ανταποκριθεί σε μία κρίση, θα είχαμε περισσότερα εφόδια για να παρηγορηθούμε και να ενισχυθούμε. Βλέπουμε τα αποτελέσματα της δράσης του πυρός γύρω μας, στο καλό και στο κακό. Αναρωτιέμαι εάν κάποιο μέρος έστω όλης αυτής της οργής που κατακαίει γύρω μας και χαρακτηρίζει την εποχή μας, δεν είναι άμυνα έναντι στο πένθος. Και αναρωτιέμαι εάν η θλίψη που πλανάται και δεν αναγνωρίζεται ως τέτοια επηρεάζει περισσότερο τη ζωή μας στην κοινωνία από όσο πιστεύουμε. Εάν αυτό αληθεύει, ίσως να πρέπει να περάσουμε περισσότερο χρόνο με τη θλίψη τον πόνο και το πένθος εδώ, στο τέλος των ημερών.

Το πένθος είναι ένας βούδας (είναι αφυπνιστικό). Όχι κάτι από το οποίο θα πάρουμε μαθήματα, αλλά από τον τρόπο που είναι, κάποιες φορές, το πνεύμα και το σώμα μίας εποχής του κόσμου, μίας εποχής της καρδιάς-νου. Το πένθος είναι ένας βούδας, η χαρά είναι ένας βούδας, ο θυμός είναι ένας βούδας, η ειρήνη είναι ένας βούδας. Είναι βούδες γιατί αφυπνίζουν. Σύμφωνα με τα κοάν, πρέπει να γνωρίσουμε εκ του σύνεγγυς όλους τους βούδες – να τους σκαρφαλώσουμε, να τους αφήσουμε να σκαρφαλώσουν επάνω μας, να τους κάψουμε για να ζεσταθούμε, να τους ερωτευτούμε, να τους σκοτώσουμε, να βρούμε έναν να κάθεται στο κέντρο του σπιτιού μας. Το νόημα δεν είναι να θεραπεύσεις τον βούδα του πένθους, ούτε αυτός εσένα. Το νόημα είναι να μάθεις τι σημαίνει να είσαι μέρος μίας εποχής της καρδιάς-νου σου, μίας εποχής του κόσμου, που έχει βαφτεί με τα χρώματα του πένθους, που έχει εξαγιαστεί από το πένθος.

Μία φορά κάποτε, μια νέα γυναίκα, είναι χαμένη μέσα στο πένθος από τον θάνατο του συζύγου της. Αφήνει πίσω της τα πάντα και πάει σε ένα μοναστήρι να ζητήσει βοήθεια. «Τι είναι Ζεν;» Ενας δάσκαλος απαντά ότι ζεν είναι η καρδιά του ανθρώπου που ρωτά: η πληγωμένη της καρδιά είναι ο βούδας αυτού του τόπου και χρόνου. Αποφασίζει να μείνει για να καταλάβει τι σημαίνει αυτό. Καθώς κάθεται στο σκοτάδι, η γυναίκα αγγίζει με τα δάχτυλά της τον βούδα του πένθους, μαθαίνοντας έτσι το περίγραμμα και την υφή του. Μετά από καιρό, ανακαλύπτει τη χάρη μέσα σε αυτό το σκοτάδι με το πένθος για σύντροφό της: μία βαθειά ταπεινότητα, μία βαθειά σιωπή, τη βαθειά ακρόαση.

Στα λατινικά η ρίζα του πένθους συγγενεύει με την εγκυμοσύνη.

Αρχή φόρμας

Μια μέρα η γυναίκα ακούει την κραυγή ενός ελαφιού από το κοντινό ποταμάκι. «Πού είναι το ελάφι;» Ρωτά ο δάσκαλος. Ακούει, συγκεντρωμένη, κάτι μέσα της έχει ωριμάσει. «Ποιος ακούει;» Αυτό που μέσα της έχει ωριμάσει ανοίγει σπάζοντας το κέλυφός του – η κραυγή του ελαφιού αντηχεί μέσα στα δέντρα και συγχρόνως μέσα στην τραυματισμένη της καρδιά. Βρίσκεται εκεί, με τις οπλές της βρεμένες, και βρίσκεται εδώ διερωτώμενη. Και τα πάντα ακούνε τα πάντα.

Αργότερα βρίσκεται στο ποταμάκι με έναν κουβά από λάκκα για λουλούδια, αλλά εκείνη το γεμίζει με νερό. Βλέπει την αντανάκλαση της σελήνης στο νερό: το πένθος της που λάμπει. Αργότερα πάλι, λέει, ο πάτος του κουβά ανοίγει: το νερό και το φως μουλιάζουν τη γη. Όλα είναι υγρά: το ποταμάκι, η νερένια σελήνη στον κουβά, το υγρό μάτι του ελαφιού, η γυναίκα που κλαίει.

Τα δάκρυά της γίνονται διαλύτης για ότι μέσα της αντιστέκεται, για τις άμυνες που ορθώνουμε προκειμένου να μην νιώσουμε τον πόνο της ζωής ολοκληρωτικά – το οποίο δεν μας αφήνει να νιώσουμε την ομορφιά ολοκληρωτικά. Τα δάκρυα μαλακώνουν, ξεκολλάνε, διασαλεύουν, ανατρέπουν, και γεμίζουν. Τρέχουν σαν νερό κάτω από τον πάγο, και ξαφνικά το παγωμένο ρέει ξανά.

Κάποιοι φοβούνται αυτού του είδους τη διάλυση. Θα συνεχίσω να είμαι ο ίδιος; Μήπως εξαφανιστώ ή τρελλαθώ; Θα μπορέσω να αγωνιστώ για την κλιματική αλλαγή; Αν αρχίσουμε να κλαίμε, αν ανοίξουμε τους εαυτούς μας να βιώσουν τον πόνο, την οδύνη, και την τρομερή πληγωμένη ομορφιά της ζωής επάνω στη Γη, μπορεί να μην μπορέσουμε να σταματήσουμε, μπορεί να πνιγούμε.

 

Αλλά ούτε εξαφανιζόμαστε ούτε πνιγόμαστε. Ούτε κλαίμε για πάντα. Αν όμως από καιρού εις καιρόν αυτά τα δάκρυα θέλουν να ρεύσουν από μέσα μας, δεν μας φοβίζουν πια, είναι μία μικρή τελετή που μας κρατά σε επαφή με τον κόσμο. Μας καθιστούν λιγότερο εύθραυστους, και πιο ανθεκτικούς. Κλαίμε γιατί κάτι χύνεται μέσα μας και ξεχειλίζει, γιατί είναι αδύνατον να πούμε πράγματα κάποιες στιγμές και είναι εξίσου αδύνατον να μην προσφέρουμε κάτι ως αντάλλαγμα. Τα αλμυρά μας δάκρυα είναι απομεινάρια των απαρχών μας ως πλάσματα του ωκεανού, είναι επίσης και το κατακάθι της δύσκολης θάλασσας που διασχίζουμε μέσα στη ζωή. Εμπεριέχουμε και τα δύο, και τα άχρονα βάθη και τα κύματα που κλυδωνίζουν το εύθραυστο σκάφος που μας μεταφέρει από τη γέννηση ως το θάνατο.

Η γυναίκα της ιστορίας μας, που λεγόταν Μουτζάκου, προχώρησε και κατάφερε μεγάλα πράγματα, βοηθώντας άλλες γυναίκες να συναντήσουν τις καρδιές τους. Πολλές γενιές καλογραιών έχουν γράωει ποιήματα γι αυτήν – μία έγραψε ότι το νερό από τον κουβά της γέμισε πολλές τρύπες. Μπόρεσε και το έκανε αυτό όχι επειδή βρήκε τρόπο να παρακάμψει το πένθος της αλλά επειδή ησύχασε το μέσα της και άκουσε το πένθος να της μιλά και να της λέει τι να κάνει. Η κραυγή της για βοήθεια, η κραυγή του ελαφιού, το σεληνόφως που ξεχύθηκε από το σπασμένο της κουβά – το πένθος της απλώθηκε πέρα από τα όρια του δέρματός της και ανήκε σε παραπάνω καρδιές από τη δική της και μόνο. Ετσι και η αφύπνισή της. Έτσι όπως κρατήθηκε, έτσι όπως υποστηρίχθηκε, έτσι μπόρεσε να κρατήσει και υποστηρίξει. Αυτό ακριβώς είναι η αφύπνιση.

Το πένθος είναι μία μορφή αγάπης, είναι το πώς αγαπάμε όταν ο αγαπημένος μας απουσιάζει. Είναι μία μεταμόρφωση της αγάπης μέσα από την απώλεια, και το πώς μυούμαστε σε έναν νέο κόσμο. Όπως όλες οι μυήσεις, ξεκινά με τον εξαγνισμό. Στην περίπτωση του πένθους αυτός ο εξαγνισμός μπορεί να είναι ιδιαίτερα έντονος, γιατί η απώλεια αυτού που αγαπήσαμε είναι έντονη: σοκ, μνήμες, θλίψη, οργή, μεταμέλεια, νόστος, απογοήτευση, προδοσία, ανακούφιση. Μας ξεσκίζουν οι καταιγίδες, η παλιά μας ζωή τραβιέται βίαια από επάνω μας. Το πένθος της εποχής μας είναι παράξενο γιατί εν μέρει πενθούμε αυτό που θα εξαφανιστεί στο μέλλον. Η απώλεια δεν θα είναι ξαφνική ή απρόσμενη, σαν αεροπορικό δυστύχημα. Την έχουμε προβλέψει, θα διαρκέσει πολύ, και καθώς πενθούμε θα προσπαθούμε να διασώσουμε ότι μπορούμε.

Τελικά, μπορούμε να βρούμε το δρόμο μας στο μάτι του κυκλώνα όπως η Μουτζάκου. Υπάρχει όμως μια διαφορά. Στην εποχή της Μουτζάκου μπορούσες να αγαπήσεις τον φυσικό κόσμο με μία αθωότητα – η αφύπνισή της είναι συνυφασμένη με έναν απλό και αρχέγονο τρόπο με το ελάφι, το ποταμάκι, τη σελήνη ανάμεσα στα δέντρα. Θεωρούσε δεδομένο κάτι που εμείς δεν μπορούμε πλέον να θεωρήσουμε: ότι η φύση με την αυτάρκειά της θα βρίσκεται εδώ αιώνια να μας θεραπεύει και να μας «ανοίγει». Εμείς σήμερα δεν μπορούμε να αγαπάμε τη Γη τόσο αθώα, αψηφώντας ή αγνοώντας τον τρόπο με τον οποίο της φερόμαστε. Και πώς αγαπάμε σήμερα, μετά το πέρας της αθωότητας; Πώς μπορούμε να παραμείνουμε σε αυτή την αγάπη ακόμα και όταν μας πεθαίνει από τον πόνο; Ίσως το να επιτρέψουμε στην απώλεια να χρωματίσει την αγάπη μας θα μας βοηθήσει, γιατί θα μας κρατά κοντά σε αυτό που συμβαίνει στα αλήθεια. Ίσως εάν επιτρέψουμε στις τύψεις και στη μεταμέλεια να χρωματίσουν την αγάπη μας να μας βοηθήσει να κάνουμε αυτό που πρέπει να κάνει τώρα η αυθεντική αγάπη: να αναγνωρίσουμε το χρέος μας.

Ο Πήτερ Χέρσοκ είχε πει κάποτε ότι στην Κινέζικη παράδοση των κοάν, η μεταμέλεια είναι το θεμέλιο της ηθικής. Δεν το ανέλυσε περισσότερο, και από τότε κουβαλάω μέσα μου αυτή τη σκέψη έτσι. Από όσο μπορώ να καταλάβω, η μεταμέλεια ξεκινά με το να ακούς χωρίς να διακόπτεις και μετά να συναισθάνεσαι, να βιώνεις τον πόνο που προκάλεσες ως δικό σου πόνο. Το φυσικό αποτέλεσμα είναι η επιθυμία να μην ξανακάνεις ότι έκανες. Και έτσι η μεταμέλεια γίνεται διερώτηση: Πώς συνέβη αυτό; Πώς μπορώ να μην αφεθώ να το ξανακάνω; Πώς μπορώ να αποκαταστήσω τη βλάβη;

Και αυτό επίσης είναι δράση αγάπης. Πένθος είναι το πώς αγαπάμε όταν αντιμετωπίζουμε την απώλεια, μεταμέλεια είναι το πώς αγαπάμε όταν έχουμε βλάψει. Πώς θα μπορούσαν να μην είναι αυτά τα δύο μέρος της εργασίας μας αυτή την εποχή; Αυτή τη στιγμή είναι δύσκολο να φανταστούμε πώς θα αγαπήσουμε το μέλλον που βλέπουμε να έρχεται, αλλά πολύ σύντομα θα χρειαστεί. Πώς θα τα καταφέρουμε εάν είμαστε ακόμα διαποτισμένοι από πένθος που δεν έχουμε αναγνωρίσει μέσα μας, εάν αντί να φροντίσουμε τη μεταμέλειά μας είμαστε χαμένοι στις ενοχές και στην άρνηση;

Δεν θα κλαίμε για πάντα. Το πένθος αλλάζει από την αρχική του αγριότητα σε ενός είδους αξιοπρέπεια. Η μεταμέλεια γίνεται ευγενής μας συνοδοιπόρος. Ταιριάζουν στην εποχή μας – στην οποία δεν αρμόζει η αδαής αστόχαστη αθωότητα, και μόνο μερικώς η οργή. Δεν μπορούμε να γνωρίζουμε, εδώ που βρισκόμαστε σήμερα, πώς θα είναι η αγάπη που θα έχουμε αύριο, αλλά μπορούμε να αποφασίσουμε πώς θα πάμε να τη συναντήσουμε. Τώρα εγκυμονούμε το μέλλον, εγκυμονούμε χωρίς να γνωρίζουμε ακριβώς τι είναι αυτό που θα γεννηθεί. Μαζί όλοι εισερχόμαστε σε ένα μεγάλο μυστήριο. Σε αυτή την αόρατη τελετή φέρνουμε τις δεξιότητες του πολεμιστή, την πείνα και τους αγώνες μας, την ευφυία του μυαλού μας – όλα αυτά που μας έφεραν ως εδώ – ελπίζοντας πως θα τα χρησιμοποιήσουμε με καλύτερους τρόπους αυτή τη φορά. Ίσως θα μπορούσαμε να φέρουμε τις καθαρισμένες μας καρδιές ταπεινωμένες από αυτά που έχουμε κάνει, και την προθυμία να ακολουθήσουμε την αγάπη όπου μας πάει, καθώς βαδίζουμε στη μεγάλη τελετή της υπόλοιπης ζωής μας."

Το κείμενο γράφτηκε από την Τζόαν Σάδερλαντ, και το πρωτότυπό του βρίσκεται εδώ

Μεταφράστηκε από την Ε. Γκώγκου