Μία Αγία από το μέλλον

Η Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν γεννήθηκε το 1098 και πέθανε 81 ετών, στη Γερμανία. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της το έζησε ως μοναχή, και μάλιστα ως ηγουμένη μοναστηριού (μετά το θάνατο της δασκάλας και μέντορά της, οι μοναχές την εξέλεξαν παμψηφεί για ηγουμένη τους, παρά τις αντιρρήσεις του τοπικού επισκόπου). Από μικρή είχε οράματα, αλλά έφτασε 40 κάτι ετών για να πεισθεί (από την εσωτερική της φωνή) να τα καταγράψει. Από τη στιγμή που ξεκίνησε να γράφει δεν σταμάτησε καθόλου: (εικονογραφημένα) οράματα, συνταγές βοτανοθεραπείας, πραγματείες σχετικά με τη φύση της ασθένειας και της υγείας, μουσική (έχει καταγραφεί ως η πρώτη επώνυμη μουσουργός στην Ευρώπη), θεολογικές μελέτες, και αναρίθμητες επιστολές σε αυτοκράτορες, επισκόπους, και πάπες. Κάπου στα 60 της χρόνια ξεκίνησε να κάνει περιοδείες κηρύττοντας σε πόλεις και χωριά (πεζή και με άλογα!). Με το ιερατείο της εποχής της είχε διφορούμενες σχέσεις: τους ενοχλούσε ο οξύς καταγγελτικός της λόγος σχετικά με τις ατασθαλίες τους, αλλά την φοβόνταν και την σέβονταν για τη γνώση και τη σοφία της, και μέσω της επιστολογραφίας της επηρέασε την πολιτική της εποχής της. Παρότι στις μέρες της γυναίκες καίγονταν στην πυρά για λιγότερα, εκείνη κατάφερε να γίνει αποδεκτή τόσο για τα οράματα όσο και για τις θεολογικές της θέσεις, και φυσικά για τις πολιτικές της θέσεις - ισως επειδή αποποιήθηκε την "κυριότητα" των γραπτών της με την παραδοχή οτι "δεν προέρχονταν από εκείνη" αλλά από την θεϊκή καθαδήγηση που λάμβανε.

Πέρασαν αρκετοί αιώνες που το έργο της γυναίκας αυτής έμενε στην αφάνεια, γνωστό σε λίγους εκκλησιαστικούς μελετητές και άγνωστο στο ευρύτερο κοινό. Εγώ την "γνώρισα" από κάποιες αναφορές στο βιβλίο της Ηβελυν Αντερχιλλ "Μυστικισμός", και ακούγοντας την μουσική της στο youtube. Το 2009 βγήκε μία εξαιρετική ταινία της Μαργκαρέτε φον Τρότα με τον τίτλο "Vision - from the life of Hildegard von Bingen", την οποία είδα και ενθουσιάστηκα. Ψάχνοντας λιγάκι παραπάνω, ανακάλυψα οτι με την άνθιση του γυναικείου κινήματος στη δεκαετία του 1970, καθώς οι γυναίκες έψαχναν γυναικεία πρότυπα και γυναίκες που είχαν σημαδέψει την ιστορία της ανθρωπότητας, αναδύθηκε και η Χίλντεγκαρντ από την αφάνεια των αιώνων. Τα μουσικά της έργα άρχισαν να εκτελούνται συχνότερα και να γίνονται πιο γνωστά, και τα βιβλία της περί φυσικών θεραπειών άρχισαν να δημιουργούν σχολές "φυσικών θεραπειών" στην Ευρώπη και την Αμερική. Να σημειώσουμε εδώ οτι ήταν ίσως η πρώτη που μίλησε για θεραπεία της κατάθλιψης, της σχιζοφρένειας, και άλλων ψυχικών ασθενειών.

Τα οράματά της που περιγράφει στο "Scivias" και που εικονογραφήθηκαν είτε από την ίδια είτε από ταλαντούχους μοναχούς και μοναχές με τις δικές της οδηγίες, περιέχουν εικόνες που ιντριγκάρουν το σύγχρονο μάτι: μαντάλες, το κοσμικό αυγό, το κοσμικό δέντρο, τη σχέση μικρόκοσμου και μακρόκοσμου, και άλλες συμβολικές αναπαραστάσεις του κόσμου που δεν βλέπουμε συχνά στη δυτική εικονογραφία.

Πέραν της εκπληκτικής βιογραφίας της, αυτό που κάνει την Χίλντεγκαρντ μοναδική (για την εποχή, τη θέση, και την ιδιότητά της) θεωρώ οτι είναι η εμπειρία της πνευματικής γνώσης ως θηλυκή ποιότητα - η περιγραφή της θηλυκής όψης της θειότητας ως Σοφία, ήταν δυνατή και προκλητική για την εποχή της και όχι μόνο. "Ω Θεία Σοφία, υψιπετής Δύναμη, αγκάλιασέ μας με ανοιγμένα τα φτερά σου και μετάφερέ μας να γυρίσουμε παντού, επάνω, κάτω, και μέσα στον κόσμο... Αινείτε Αυτήν! Επισκοπεί όλων των ανθρώπων και όλων των πραγμάτων στον ουρανό και στη γη. Είναι ανεξήγητη για τους θνητούς. Είναι μαζί με το όλον και μέσα στο όλον. Μέγα το μυστήριό Της" (Scivias). Ένα από τα αγαπημένα της σύμβολα για την εξέλιξη της ψυχής του ανθρώπου είναι το δέντρο. "Η ψυχή είναι μέσα στο σώμα, όπως οι χυμοί βρίσκονται μέσα στο δέντρο. Η κατανόηση αναπτύσσεται μέσα στην ψυχή όπως πρασινίζουν τα κλαδιά και τα φύλλα του δέντρου. Αρα, ω άνθρωπε που θεωρείς οτι έχεις ορθή κατανόηση, κατάλαβε τι είσαι μέσα στην ψυχή σου", γράφει. Αυτό όμως που την κάνει πιο "σημερινή" από οτιδήποτε άλλο είναι η άποψή της οτι πρέπει να κοιτάξουμε προσεκτικά τη φύση για να καταλάβουμε τους εαυτούς μας - έβλεπε μία πνευματική συγγένεια ανάμεσα στον άνθρωπο και στη γη. "Η ψυχή είναι μία πνοή του ζώντος πνεύματος, και με εξαιρετική ευαισθησία διαπνέει ολόκληρο το σώμα για να του δώσει ζωή. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο αέρας κάνει τη γη να καρπίζει. Ο αέρας είναι η ψυχή της γης, που την υγραίνει και την πρασινίζει". Θεωρούσε οτι η γη είναι ιερή.

Αγία και "Doctor of the Church" ανακηρύχθηκε μόλις το 2012. Ίσως γιατί ακριβώς ήταν τόσο πολύ μπροστά από την εποχή της.