Ποίηση και Θεραπεία

Μια φορά κι έναν καιρό, σε μια εποχή σκοτεινών και στενόχωρων αισθημάτων, έλαβα ένα μικρό ροζ αγγλόφωνο βιβλίο από μια αγαπημένη φίλη "101 ποιήματα που θα μπορούσαν να σου σώσουν τη ζωή" . Μεταφράζω λίγα λόγια από την εισαγωγή του: "Το πρόζακ έχει παρενέργειες, το ποτό προκαλεί καρηβαρία (ωραία ελληνική λέξη για το hangover), η ψυχοθεραπεία κοστίζει. Για γρήγορη και αποτελεσματική ανακούφιση - ή, τουλάχιστον, κάποια λογοτεχνική παρηγοριά - από καθημερινά ή ασυνήθιστα προβλήματα, δοκιμάστε ένα ποίημα. Σε όλες τις εποχές οι άνθρωποι στράφηκαν στους ποιητές ως πρεσβευτές συναισθημάτων, γιατί δίνουν φωνή και ορισμό στα ζόρια μας (στους "καημούς" μας θα λέγαμε κάποτε), και έτσι μας ανακουφίζουν. Οσο άσχημα και να είναι τα πράγματα, οι ποιητές τα έχουν περάσει επίσης, και σε βοηθούν να ξεπερνάς τα δύσκολα". Τα ποιήματα του βιβλίου αυτού (απ' το οποίο δεν λείπει ο Καβάφης!) πολλάκις με έχουν ανακουφίσει ψυχικά, κάποια δε τα αγάπησα τόσο που δοκίμασα και να τα μεταφράσω για να τα χαρούν κι οι φίλοι μου. 

Η ποίηση είναι μια γραφή ελλειπτική, οι λέξεις ψαγμένες, αποσταγμένες, δεν κουράζεσαι με βαθιές / βαριές / περίπλοκες περιγραφές συναισθημάτων ή καταστάσεων. Ο πεζός λόγος συχνά κουράζει όταν συνθλίβεσαι από πόνο, κι εύκολα αφήνεις το μυθιστόρημα στην άκρη. Το ποίημα μιλά σύντομα και απευθείας χωρίς τις παρεμβολές των επεξηγήσεων: η ερμηνεία, εάν τη θες, είναι δική σου. Γιατί μπορεί και να μην τη θες, μπορεί να θες απλά να αφεθείς στις 5, 10, 20 λέξεις, τις προσεγμένες και επιλεγμένες με περίσκεψη και αγάπη. Να ζήσεις απλά την "ατμόσφαιρα". Εδώ που τα λέμε, και με τους ανθρώπους, πάνω και πέρα από τα λόγια, τις σιωπές ή τις γκριμάτσες τους, η "ατμόσφαιρά" τους μας αγγίζει. 

Η παραγωγή λόγου και οι λέξεις λέγεται οτι είναι διεργασία του αριστερού ημισφαιρίου του εγκεφάλου. Ναι. Αλλά ο καλός ποιητικός λόγος συχνότατα μιλάει στο δεξιό, στον εγκέφαλο της φαντασίας, των συναισθημάτων, της διαίσθησης, της σοφίας. Την ώρα που δονούμαστε σύγκορμοι από ένα συναίσθημα, ένα δίστιχο (όπως ακριβώς και μία μουσική φράση) μπορεί να μας γειώσει ή να μας απογειώσει. Ο νους δεν χρειάζεται να επεξεργαστεί το ακριβές νόημα των λέξεων γιατί ο συγκεκριμένος λόγος μιλά απευθείας στο συναισθηματικό μας σώμα, και συν-δονείται μαζί του. Κάνει, δηλαδή, ότι θα έκανε κι ένας θεραπευτής, ή ένας φίλος με βαθιά ενσυναίσθηση.

Η έμπνευση όμως για αυτήν την ανάρτηση ήρθε από αλλού. Διάβασα σήμερα οτι «η σύγχρονη επιστημονική έρευνα δείχνει ότι τα εγκεφαλικά κύματα, η αναπνοή, και ο σφυγμός κυριολεκτικά αλλάζουν όταν απαγγέλουμε και δίνουμε φωνή σε ένα ποίημα, καθώς ο νους ανοίγει σε ένα επίπεδο πέρα από το σύνηθες. Τα φυσικά στοιχεία του ποιήματος κυριολεκτικά δημιουργούν τις βιοχημικές συνθήκες για θεραπεία και ενσυνειδητότητα (insight)». Ο γράφων το κείμενο μιλά για την "σαμανική διάσταση" της ποίησης, και συνεχίζει «Αρχισα να βρίσκω την ποίηση συναρπαστική όχι πρώτιστα για την λογοτεχνική της αξία, όσο σαν ένα δυνατό θεραπευτικό ίαμα που ξεκλειδώνει τον πλούτο της εσωτερικής ζωής».

Αδελφές Ψυχές

Είναι από τα αγαπημένα θέματα των ανθρώπων της εποχής μας: αφενός επειδή υπάρχει το επίπεδο εκείνο της πνευματικής αφύπνισης (συνειδητότητας) που επιτρέπει τέτοιες σκέψεις και προβληματισμούς, και αφετέρου επειδή οι σχέσεις στις μέρες μας είναι "δύσκολες"... Τόσοι και τόσοι  μεταφυσικά σκεπτόμενοι αλλά μοναχικοί άνθρωποι σήμερα ονειρεύονται να βρούν "το άλλο τους μισό", θεωρώντας οτι αυτό θα τους λύσει όλα τους τα προβλήματα...

Το μαγικό μυστικό εδώ είναι οτι δεν υπάρχει "άλλο μισό"! Μία ολοκληρωμένη σχέση ανάμεσα σε δύο ανθρώπους και στα τρία επίπεδα (σωματικό, ψυχικό, πνευματικό) μπορεί να γίνει μόνο με δύο "ολόκληρα"... Λέγεται οτι μόνο όταν ο άνθρωπος έχει βρεί, τιμήσει, και ενσωματώσει και το άρρεν και το θήλυ πλήρως μέσα του, τότε θα είναι έτοιμος/η να βρεί τον αληθινό πνευματικό του σύντροφο, την περιπόθητη αδελφή ψυχή.

Και στη δυσκολία αυτού του εγχειρήματος (της ολοκλήρωσης του ανθρώπου ως άρρεν και θήλυ), έρχονται να προστεθούν και άλλες παράμετροι: υπάρχει η πιθανότητα το πνευματικό ταίρι ενός ανθρώπου να μην βρίσκεται στη γη την παρούσα χρονική στιγμή (να μην έχει ενσαρκωθεί), ή να μην είναι σε θέση να αντιληφθεί (ή να εκτιμήσει) την ιδιαιτερότητα της σχέσης αυτής. Μπορεί, δηλαδή, οι δύο αυτοί άνθρωποι, και ενσαρκωμένοι να βρίσκονται (στην ίδια πόλη, στην ίδια χώρα, την ίδια χρονική περίοδο) να έχουν διαφορετικό επίπεδο συνειδητότητας...  Με άλλα λόγια, αυτές οι σχέσεις δεν είναι τόσο κοινές όσο θα θέλαμε.

Αλλά υπάρχουν. Ενα ζευγάρι αδελφών ψυχών - που κάποιοι το ονομάζουν δίδυμες ψυχές, ή δίδυμα πνεύματα, ή πνευματικό ζεύγος - δεν είναι ένα συνηθισμένο ζευγάρι, κι ας φαίνεται έτσι εκ πρώτης όψεως. Οι διορατικοί πιθανόν να βλέπουν σε ένα τέτοιο ζευγάρι ένα κοινό χρώμα, μια κοινή απόχρωση στις αύρες τους - οι άνθρωποι που έχουν τη δυνατότητα να ακούν "νότες" (δονήσεις) και πέραν του φυσικού πεδίου, ακούνε καθαρά τη συνήχηση των δύο αυτών ανθρώπων. Λένε οτι "έχουν την ίδια νότα". Η συνάντηση και η συνεύρεσή τους πάντα "σκηνοθετείται" ή "ενορχηστρώνεται" από τον Ουρανό: ερωτηθέντες, έχουν πάντα να διηγηθούν απίστευτες ιστορίες για το πώς συναντήθηκαν και "αναγνωρίστηκαν"...

Οταν βρίσκονται και συνευρίσκονται δύο αδελφές ψυχές σ' αυτόν τον κόσμο, συνήθως έχουν διανύσει μεγάλες διαδρομές προσωπικής εξέλιξης (σε ολόκληρη τη διαδρομή τους από ενσάρκωση σε ενσάρκωση), και έρχονται πλέον ως Δάσκαλοι. Ο έρωτας και η αγάπη που βιώνουν και ακτινοβολούν είναι πέρα από τα συνήθη ανθρώπινα μέτρα. Αυτά τα ζευγάρια αποπνέουν μια αλλλιώτικη χαρά, μια αλλιώτικη γαλήνη, εν τέλει μια αλλιώτικη αγάπη. Μια αλλιώτικη ατμόσφαιρα. Κάποιες φορές η διδασκαλία τους είναι "απλά" η ζωή τους, η οποία δεν θα ήταν εφικτή εάν δεν ήταν μαζί. Η έμπνευση του ενός από τον άλλον αποστάζεται σε κοινή συνειδητότητα, και πέρα από τις δικές τους προσωπικότητες φωτίζει τον κοινό τους αγώνα, το κοινό τους έργο.

Και ενώ κανόνες στην πνευματική ζωή δεν υπάρχουν ("το πνεύμα όπου θέλει πνει" και "το παν εν τω Θεώ είναι ιδιάζον"), υπάρχει κάτι που λειτουργεί ως δεδομένο με τα ζευγάρια αυτά: βρίσκονται στον κόσμο αποκλειστικά και μόνο για να κάνουν πνευματικό έργο. Κι επειδή, όπως είπαμε, στεγανά δεν υπάρχουν, πνευματικό έργο είναι οτιδήποτε αφυπνίζει και προάγει τη συνειδητότητα τη δεδομένη στιγμή: για άλλους είναι μαθήματα ταρώ, για άλλους είναι η απελευθέρωση μιάς χώρας, για άλλους είναι η αυτοδιαχείριση των καθημερινών αναγκών, για άλλους είναι η ίδρυση μίας οικο-κοινότητας, για άλλους η σύζευξη συμβατικής και εναλλακτικής θεραπείας, για άλλους μια κοινωνική επανάσταση...

Το ωραίο και ελπιδοφόρο είναι οτι ενώ η ιστορία της μύησης έχει καταγράψει κάποια πνευματικά ζευγάρια (για παράδειγμα η Ισις και ο Οσιρις), το "ζεύγος-δάσκαλος"  είναι περισσότερο φαινόμενο του 20ου αιώνα, ίσως γιατί το επιτάσσουν οι ανάγκες (και η συνειδητότητα) της εποχής. Λέγεται δε, οτι από την αρχή του 21ου αιώνα και μετά τα ζεύγη αυτά αυξάνονται σε αριθμό επάνω στον πλανήτη μας, και οτι οι σημερινοί Δάσκαλοι της ανθρωπότητας δεν έρχονται πλέον μόνοι αλλά με το ταίρι τους.