Ο νους μιλά με σκέψεις,
συγκρίσεις, αντιπαραβολές, επιχειρήματα, με λόγους που μπορεί να αντικρούουν ο ένας
τον άλλον αλλά είναι σοβαροί, με κατατάξεις και εργαλεία ανάλυσης και σύνθεσης
σύμφωνα με κανόνες και επιστημονικές θεωρίες. Ο νους οφείλει την αντίληψη και
τα συμπεράσματά του στα προσλαμβανόμενα
από το περιβάλλον: τις ιδέες με τις οποίες μεγάλωσε, τη νοοτροπία με την οποία
περιβάλλεται, την ιδεολογία την οποία υιοθέτησε, τα συμπεράσματα της τρέχουσας επιστήμης, τις αυθεντίες
τις οποίες παραδέχεται. Ο νους κατατάσσει σε κατηγορίες, δέχεται ή αρνείται
βάσει λογικών αλληλουχιών επιχειρημάτων. Ο νους εκπαιδεύεται από το περιβάλλον
μέσα στο οποίο ζει, από την οικογένεια, τις πρώιμες εμπειρίες, τις πύλες των πέντε αισθήσεων, το σχολείο, τους
συμμαθητές, τον καλό και τον κακό δάσκαλο, τον περιπτερά, την εφημερίδα, την
τηλεόραση, το διάβασμα, την επιστήμη. Ο νους μιλά, ερωτά και επεξηγεί διαρκώς.
Δεν αντέχει τη σιωπή, πρέπει να γεμίσει το κενό. Η επαφή με το νου δίνει
ευγλωττία, εξυπνάδα, συνδυαστικότητα, πρόσβαση στην εξουσία. Οι άνθρωποι που
λειτουργούν καλά το νου τους είναι οι έξυπνοι, οι καλοί μαθητές στο σχολείο, οι
επιτυχημένοι επιχειρηματίες, οι καλοί επιστήμονες με τα πολλά εμβριθή συγγράμματα,
οι καλοί ερευνητές, οι ζηλευτοί και οι θαυμαστοί του κόσμου τούτου. Ο λόγος του
νου απορρέει από τον ακριβή υπολογισμό
του τι είναι σωστό και τι λάθος, τι συμφέρει (τον άνθρωπο, τις συνθήκες, την
κατάσταση), και πόσα οφέλη μπορεί να αποφέρει. Ο λόγος του νου εξαίρει,
εξιτάρει, φοβίζει, διεγείρει το νου.
Η καρδιά δεν λέει πολλά. Μιλά με «αισθήσεις»,
με βιώματα, με συναισθήματα. Τα συμπεράσματα είναι άμεσα. Η καρδιά θαυμάζει ή
αποστρέφεται. Ζεσταίνεται, ή κρυώνει. Γνωρίζει, ή δεν γνωρίζει. Αισθάνεται
αγάπη, ή φόβο. Η καρδιά ταράζεται ή αναπαύεται. Στη γλώσσα της καρδιάς το ναι
είναι ναι, και το όχι είναι όχι: δεν υπάρχουν ναι μεν αλλά. Η καρδιά
εκπαιδεύεται μέσα στη σιωπή, τη γαλήνη,
την κατάσταση εκείνη που ονομάζουμε συχνά «αγάπη», τις ώρες εκείνες που
νιώθουμε ότι είμαστε στο σωστό μέρος τη σωστή ώρα με τους σωστούς ανθρώπους και
δεν έχουμε ανάγκη τίποτα άλλο για να νιώσουμε πλήρεις. Η καρδιά εκπαιδεύεται
από τη φροντίδα των μικρών πραγμάτων και πλασμάτων, από την χωρίς σκέψη προσφορά,
αυτήν που δεν περιμένει ανταλλάγματα, αυτήν που δεν αξιολογούμε καν ως προσφορά
τις περισσότερες φορές. Η γνώση που απορρέει από αυτήν είμαι άμεση, σαφής, και
ακριβής. Χρειάζονται πολλές λέξεις για να περιγραφεί, κι ακόμα περισσότερες για
να εξηγηθεί (εάν υποθέσουμε ότι αυτό γίνεται, γιατί τις περισσότερες φορές
είναι αδύνατο). Περιγράφεται καλύτερα μέσω της Τέχνης. Η γνώση της καρδιάς δίνει σιγουριά και γαλήνη, σταθερό πάτημα
και ευθυκρισία: αυτό που κάποιοι άνθρωποι ονομάζουν σοφία. Η επαφή με την
καρδιά δίνει καλωσύνη, ήρεμη δύναμη, κι ελευθερία. Ο λόγος της καρδιάς είναι
εκείνος που γεννιέται και εκφέρεται χωρίς καμία σκέψη συμφέροντος, χωρίς προσδοκία, χωρίς
κάποιον απώτερο σκοπό, και μπορεί να μην περιέχει καν λέξεις. Ο λόγος της καρδιάς
αναστατώνει, ανακουφίζει, πάει βαθιά – και όπου πάει τακτοποιεί και ξεκαθαρίζει
τα τοπία (εντός και εκτός).
 |
| Chalice Well, Glastonbury |
Η κοινωνία μας δίνει βάρος στην
εκπαίδευση του νου, και σπάνια ασχολείται με την εκπαίδευση της καρδιάς (η λέξη
βάρος, εδώ, δεν είναι τυχαία). Η κοινωνία μας κυριαρχείται και εξουσιάζεται από
το νου. Η γνώση και η εμπειρία της καρδιάς μπαίνει αναγκαστικά στο περιθώριο. Η ανισορροπία αυτή είναι η ασθένεια της κοινωνίας
μας, είναι ένας από τους πλέον σοβαρούς λόγους που η κοινωνία μας δεν έχει τη
δύναμη (α-σθενεί) να ανταποκριθεί στις ανάγκες των ανθρώπων που την απαρτίζουν.
 |
| δέντρα μπαομπάμπ, φωτογραφία από ίντερνετ |
