Το Φαίνεσθαι και το Είναι

"Δεν λάμπουν όλα τα χρυσάφια, και οι περιπλανώμενοι δεν είναι όλοι χαμένοι", έγραφε ο Τόλκιεν στον Αρχοντα των Δαχτυλιδιών, για να περιγράψει τον μοναχικό σκονισμένο ταξιδιώτη του πανδοχείου, που αργότερα αποδεικνύεται οτι ήταν φρουρός & φύλακας της ελευθερίας των ανυποψίαστων, θεραπευτής, και τελικά ο σοφός ηγέτης που έρχεται να φέρει την ειρήνη και την ευημερία στον πολύπαθο λαό του.

Ποσο συχνά δεν μας αποπλανά και μας παραπλανά η λάμψη των πραγμάτων, και το φαίνεσθαι! Ολοι έχουμε παραδείγματα στην προσωπική μας ζωή όπου πικραθήκαμε και απογοητευτήκαμε από ανθρώπους ή υποσχέσεις που αποδείχτηκαν οτι ήταν άλλο από αυτό που φαίνονταν. Οχι απαραίτητα κακοί, αλλά αλλιώτικοι απ' ότι φάνηκαν στα μάτια μας αρχικά.

Εδώ ισχύει η αγαπημένη ρήση ενός παλιού μου δασκάλου "όποιος γοητεύεται απογοητεύεται". Γοητευόμαστε από μία εικόνα, μας συνεπαίρνει, επενδύουμε σ' αυτήν, και με το πέρασμα του χρόνου συχνά ανακαλύπτουμε οτι η εικόνα αυτή ήταν απλώς μία εικόνα - μία εικόνα που περιείχε κάποια πρόθεση (τίνος και για ποιό σκοπό άλλοτε ανακαλύπτουμε άλλοτε όχι), μία εικόνα που μπορεί να ίσχυε για μία στιγμή ή μία εβδομάδα ή ένα χρόνο - αλλά πάντως όχι διαρκώς, μέσα στην ροϊκή φύση των πραγμάτων, μία απλή εικόνα! 

Και καθώς ο νους μας γυρεύει διαρκώς και διακαώς την ασφάλεια, γαντζωνόμαστε από την εικόνα που μας αρέσει, δηλαδή επενδύουμε σε αυτήν, και - αναπόφευκτα, από τη φύση της ζωής - απογοητευόμαστε.

Απογοητευόμαστε και θυμώνουμε με την εικόνα (που μπορεί να ήταν ένας άνθρωπος ή μία συνθήκη), που μας "είπε ψέματα". Ισως στην πραγματικότητα θυμώνουμε με τους ίδιους τους εαυτούς μας που "πιαστήκαμε κορόιδα", και δεν είδαμε "την αλήθεια" πίσω από τα φαινόμενα. Νιώθουμε θύματα, γινόμαστε καχύποπτοι ("προσεκτικοί", λέμε, γιατί η καχυποψία ως λέξη δεν ηχεί καλά, ενώ η προσοχή συνεπάγεται τη σύνεση που είναι καλό πράγμα), και ρίχνουμε λίγο δηλητήριο στη σχέση με τον εαυτό και τον συνάνθρωπό μας.

Κάθε μέρα ταυτιζόμαστε με χίλιες-δυό εικόνες και απόψεις, θρησκευτικές δοξασίες και πολιτικές θέσεις. Κάποια στιγμή φτάνουμε να χτίζουμε τη ζωή και την ταυτότητά μας (αυτοεκτίμηση, αυτοβεβαίωση) επάνω σ' αυτές που μας ταιριάζουν καλύτερα - τόσο ταυτιζόμαστε που ξεχνάμε την ύπαρξη και την προέλευσή τους, και φτάνουμε να θεωρούμε οτι αυτό είμαστε ("είμαι αριστερή", "είμαι χριστιανή", "είμαι άθεη", "είμαι παναθηναϊκός", "είμαι βήγκαν", "είμαι εθνικίστρια", κτλ κτλ). Και ότι δεν μας μοιάζει, ή έρχεται σε αντίθεση με "αυτό που είμαστε", γεννά μέσα μας μία σύγκρουση η οποία άλλοτε εξωτερικεύεται άλλοτε όχι. Θα μπορούσαμε να πούμε οτι αυτή η σύγκρουση είναι και η αληθινή ρίζα του πολέμου. (Μία Μεγάλη Δασκάλα της ανθρωπότητας έλεγε οτι "τα συλλογικά σφάλματα, τα ικανά να αδικήσουν μία συλλογικότητα, είναι συνέπειες των ατομικών ελαττωμάτων του ανθρώπου")

Ψηφίζουμε τους πολιτικούς μας βασισμένοι στην εικόνα που προβάλλεται για αυτούς από τα μμε και τους φίλους μας. Διαλέγουμε τα ρούχα μας με βάση την εικόνα που θέλουμε να προβάλλουμε για τον εαυτό μας. Η εικόνα είναι το πρώτο πράγμα που συναντάμε γύρω μας, και δεν μπορούμε να "ξεφύγουμε" από αυτήν.

Ισως το ζητούμενο να μην είναι να "ξεφύγουμε" από αυτήν. Ισως το ζητούμενο είναι να αναγνωρίσουμε την εφήμερη φύση της και να την αποτιμήσουμε ως τέτοια, ώστε να αποφύγουμε την ταύτισή μας μαζί της. Το βαθύτερο ζητούμενο είναι να προσεγγίσουμε βιωματικά αυτό που υπάρχει μέσα και πίσω από την εικόνα - αυτό που Είναι έναντι αυτού που Φαίνεται. Πώς γίνεται αυτό;

Την απάντηση της έχει δώσει Ο Μικρός Πρίγκηπας:

"Mόνο με την καρδιά μπορεί να δει κάποιος σωστά - αυτό που είναι ουσιώδες είναι αόρατο στο μάτι"